کتاب مساجد شهر گرگان  روانه بازار کتاب شد

به گزارش جام جم آنلاین از گرگان در این کتاب، با 60 مسجد شهر گرگان که بیش از 50 سال پیش ساخته شده‌اند، آشنا خواهیم شد. فرقی نمی­کند که اکنون آن مسجد، فعال، نیمه فعال، از بین رفته و یا اینکه از نوع تغییر کاربری داده شده، باشد.  نویسنده در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار جام جم آنلاین گفته  است که البته تعداد مساجد باسابقه شهر، بیشتر از آن چیزی است که در این‌ کتاب می‌آید. درباره­ هر مسجد، از سه چیز مهم یعنی سازنده، تاریخ ساخت و نخستین پیشنماز آنجا، یاد شده است . در برخی جاها، موقوفات، بازسازی­های انجام شده و ساختمان قدیمی مسجد  شرح داده شده است و مسائل عمومی مانند اعلام برنامه­ ها و یا حاشیه­ ای مانند مشکلات مساجد، آورده نشده است. در ابتدا، از منابع پژوهش این کتاب، انواع مساجد و روحانیون فعال در این کار، سخن گفتیم. سپس مساجد بنابر حروف الفبا، معرفی می‌شوند. زندگی‌نامه‌ی برخی از پیشنمازها، خادمین و بانیان مساجد در پاورقی آورده شده است . در پایان کتاب، عکس آن‌ها چاپ شده است، البته آن افرادی که مشخصات آنها به دستم رسید و اکنون از دنیا رفته‌اند. 60 صفحه از کتاب را همین اسناد و تصاویر دربرمی­گیرند.

انصار  در ادامه سخنان خود گفته است که این پژوهش، کاری نو می­باشد و پیش از آن، درباره­ هیچ یک از مساجد شهر گرگان، به جز مسجد جامع، کتاب، مقاله یا پایان­ نامه ­ای نوشته نشده بود، اینجانب قبلاً برخی مساجد را در کتاب‌های دانشنامه‌ی گلستان و محله‌ی سبزه‌مشهد گرگان معرفی کرده‌ام. از اینجا بود که تصمیم گرفتم که مشخصات و اطلاعات سایر مساجد شهر را بیاورم و آن را به کتاب، تبدیل کنم. همچنین دراین­ باره، چند مقاله در نشریات استان گلستان نوشتم و دو مصاحبه هم دراین باره انجام شد که پس از بازنگری در اینجا می‌آیند.

حتی اطلاعاتی که در برخی کتاب­ها آمده، کمتر از دو خط هست. نام این منابع چنین است: شرح حال علما و ادبای استرآباد، کتابچه نفوس استرآباد، نخبه سیفیه، گنجینه دانشمندان گرگان، راهنمای نیازمندی‌های گرگان.

در دوره‌ی قاجار، سیاحان گزارش‌های خوبی درباره­ی استرآباد (گرگان) نوشتند. متأسفانه آن‌ها، گزارش مشروح و تفصیلی درباره‌ی مساجد شهر ندارند. مهم­ترین آنها، سفرنامه‌ی مردی به نام رابینو است. او اهل فرانسه بوده و در سال 1293 خورشیدی گزارشی از مناطق شمال کشور نوشت.

 از دیگر منابع ما، اسناد هستند که تصاویر آنها را چاپ کردیم. شاید اسناد دیگری درباره­ مساجد، داشته باشیم که اینجانب و حتی هیئت امنا مساجد، آن را ندیده باشند. در سال 1341 رئیس محترم اداره­ی اوقاف شهرستان گرگان و دشت، نامه­ای نوشت که آن در کتابخانه­ ملی ایران، با شناسه‌ی سند 5116/250 موجود است. او نام 29 مسجد گرگان و وقفیات آن را می‌آورد. این نامه، در برخی جاها کمک خوبی به ما کرد.

این پژوهش، پایان کار نیست و هنوز جای کار دارد. پژوهشگران، می­توانند آن را تکمیل کنند. مثلاً به دنبال یافتن اسناد بروند و یا اینکه مساجدی که نامشان در این کتاب نیست، معرفی کنند. ضمناً در تمام کشور، فقط 5 شهر، کتابی درباره­ی مساجد شهرشان نوشته­اند. اگر بخواهیم این پژوهش، دنباله ­دار باشد، برای آسان شدن کار، می­بایست دبیرخانه ­ای راه ­اندازی شود و فراخوان جمع آوری اسناد و مدارک مربوط به مساجد، داده شود تا کسانی که مصاحبه­ صوتی، تصویری، متنی انجام داده ­اند و یا اینکه اسناد اداری ، شخصی، تصاویر و ... دارند به آنجا تحویل دهند. این دبیرخانه با برداشتن یک نسخه کپی از آنها، آن را به صاحبانش، تحویل دهد، سپس همه­ اسناد، در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد.

نویسنده همچنین  از حجت ­الاسلام امین قرایی ریاست  اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه یک گرگان به جهت پشتیبانی مالی از این اثر و  همچنین از مؤسسه فرهنگی میرداماد گرگان برای در اختیار گذاشتن اسناد و عکس‌های برخی از علما و همه‌ی کسانی که به هر اندازه‌ای، در گردآوری این اثر کمک کردند، تشکر کرده است .

این کتاب، پنجمین اثر چاپی محمد انصار  است. پیش از این، چهار کتاب دیگر به نام­های محله سبزه ­مشهد گرگان، کتابستان حماسه، گل­های محراب و کتابشناسی استان گلستان نوشته است .

انصار در پایان سخنان گفته است که چندین نوشته‌ی دیگر درباره­‌ی گرگان دارم که آنها نیمه کاره هستند چون که چاپ آنها، پول می‌خواهد که اگر پشتیبانی، پیدا شود آن‌ها را به پایان می‌رسانم. مانند بررسی نظرات فقهی میرداماد، تألیفات دانشمندان گرگان و استرآباد، گرگان‌پژوهی، کتب چاپی درباره‌ی گرگان و ...